Rak szyjki macicy
FAKTY NA TEMAT RAKA SZYJKI MACICY
Szyjka macicy to fragment żeńskich narządów płciowych, który łączy pochwę z trzonem macicy. Jej długość wynosi między 3 a 5 cm, a średnica 3-4 cm. Spełnia wiele ważnych funkcji. Jej gruczoły produkują gęsty śluz, który stanowi barierę dla bakterii, chroniąc przed zakażeniem macicę, jajniki i jajowody. W okresie okołoowulacyjnym wydziela tzw śluz płodny, który może odżywiać wędrujące w kierunku komórki jajowej plemniki. W ciąży stanowi swoisty wentyl bezpieczeństwa, zamykając macicę i chroniąc przed środowiskiem zewnętrznym zamknięte w niej dziecko, a w czasie porodu tworzy wraz z pochwą kanał rodny- drogę umożliwiającą jego przyjście na świat.
WARTO WIEDZIEĆ
Szyjka macicy jak każdy inny narząd ludzkiego ciała może zostać objęta procesem chorobowym. Może to być zapalenie lub choroba nowotworowa. Ta ostatnia grupa obejmuje zarówno procesy niezłośliwe (torbiele, mięśniaki), jak i złośliwe (raki, mięsaki).
Rak szyjki macicy wg danych Krajowego Rejestru Nowotworów jest szóstym co do częstości nowotworem złośliwym u kobiet i siódmą co do częstości przyczyną zgonów z powodu choroby nowotworowej. D o czynników ryzyka rozwoju raka szyjki macicy zalicza się: infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), wczesne rozpoczęcie życia seksualnego, dużą liczbę partnerów seksualnych, niemonogamiczność związków, dużą liczbę porodów i palenie papierosów.
PROFILAKTYKA
Co wyróżnia raka szyjki macicy wśród nowotworów dotykających kobiety? W przypadku tej choroby, podobnie jak w raku piersi czy raku jelita grubego, istnieje skuteczny program profilaktyczny pozwalający wykryć zmiany w tkance pokrywającej dostępny w badaniu ginekologicznym fragment szyjki macicy tzw. część pochwową czyli nabłonku. Zmiany te poprzedzają rozwój raka szyjki macicy o kilka- kilkanaście lat.
Program profilaktyki finansowany przez NFZ jest skierowany do kobiet w wieku 25- 59 lat i obejmuje wykonanie badania cytologicznego co 3 lata. Kobiety z grup ryzyka: zakażone wirusem HIV, przyjmujące leki immunosupresyjne, zakażone wirusem HPV o typie wysokiego ryzyka powinny wykonywać to badanie raz do roku.
Lekarz histopatolog, oceniając rozmaz komórek nabłonka, może zaobserwować ich nieprawidłową budowę. Takie nieprawidłowe komórki nabłonka nazwano neoplastycznymi.
W zależności od stopnia nasilenia zmian wyróżnia się neoplazję małego stopnia- ang. low grade ( rozpoznania cytologiczne- ASCUS,LSIL i histopatologiczne- CIN I) i neoplazję dużego stopnia ang. high – grade ( rozpoznania cytologiczne- HSIL, ASC-H i histopatologiczne- CIN II, CIN III).
RAK NIE BOLI
Badania profilaktyczne w kierunku raka szyjki macicy są tanie, szybkie i niebolesne. To tylko kilka minut, minimum raz na trzy lata. Wczesne postacie raka szyjki macicy mogą nie dawać absolutnie ŻADNYCH objawów. Te kilka minut w gabinecie lekarskim mogą uratować Twoje zdrowie i życie.
C JAK CYTOLOGIA
Wspomniany program profilaktyczny obejmuje wykonanie badania cytologicznego. Na fotelu ginekologicznym, po założeniu plastikowego wziernika do pochwy, lekarz ginekolog lub przeszkolona położna pobiera specjalną szczoteczką wymaz z szyjki macicy, Umożliwia on uzyskanie komórek nabłonka zarówno z jej powierzchni jak i kanału. Wymaz ten jest następnie utrwalany i przekazywany do pracowni histopatologicznej celem dalszej oceny.
Początkowo pięciostopniowa skala nieprawidłowych zmian na szyjce macicy uległa w latach 80- tych XX wieku ewolucji do opisowego systemu wg tzw. klasyfikacji Bethesda. Jest ona stosowana do dziś.
POGŁĘBIONE BADANIA
Wykrycie zmian o typie neoplazji małego stopnia zobowiązuje lekarza do wykonania badań w kierunku obecności wirusa HPV o typie wysokiego ryzyka nowotworzenia oraz infekcji bakteryjnych. Zmiany te mogą ulegać samowyleczeniu. W razie ich utrzymywania się lub wykrycia infekcji wirusem HPV wskazane jest wykonanie badania kolposkopowego. Polega ono na obejrzeniu szyjki macicy przy pomocy urządzeniakolposkopu. Pozwala on na jej ocenę w powiększeniu i obserwację reakcji nabłonka szyjki na wybarwienie jodkiem potasu lub kwasem octowym. Reakcja na te barwniki pozwala wytypować chorobowo zmienione obszary szyjki, z których następnie można pobrać w znieczuleniu ogólnym celowane wycinki do badania histopatologicznego. Pozwala to na wykrycie/wykluczenie procesu nowotworowego. Dodatkowo w tej sytuacji zaleca się wykonanie oznaczenia tzw biomarkerów- białek p 16 i Ki 67. Ich obecność świadczy o wbudowaniu DNA wirusa do DNA komórek warstwy podstawnej nabłonka szyjki macicy i stanowi dowód na rozpoczęcie procesu rozwoju raka szyjki macicy. Pozwala to na odróżnienie innego rodzaju zmian zapalnych od infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego o wysokim potencjale złośliwości.
Wykrycie zmian o typie neoplazji dużego stopnia świadczy najczęściej o obecności zakażenia wirusem HPV wysokiego ryzyka i jest wskazaniem do pobrania celowanych wycinków z szyjki macicy do badania histopatologicznego.
Autor tekstu
Możliwości diagnostyki i leczenia:
Poradnia Ginekologiczno- Położnicza w Poradni Specjalistycznej nr 1,
ul. Hetmańska 21, telefon (17) 853-52-82 wew. 320,
Pracownia USG i Mammograficzna, telefon (17) 853-52-82 wew. 330
Poradnia Ginekologiczno- Położnicza w Poradni Specjalistycznej nr 3,
ul. Hoffmanowej 8 a, telefon (17) 853-80-52 wew. 246
www.spzoz1.rzeszow.pl
