Rak jelita grubego

PODSTĘPNY NOWOTWÓR PZEWODU POKARMOWEGO

RAK JELITA GRUBEGO

Każdego roku, w Polsce, rozpoznaje się prawie 16 tysięcy nowych przypadków raka jelita grubego, co czyni go, obok raka sutka i raka płuc, najczęściej diagnozowanym nowotworem. Jest on przyczyną 26% zgonów mężczyzn i 23% zgonów kobiet.

ZACHOROWALNOŚĆ

Rak jelita grubego występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet, dotyczy głównie osób po 50 roku życia, a szczyt zachorowalności przypada na siódmą dekadę życia. W ciągu ostatnich 40 lat nastąpił prawie 4- krotny wzrost liczby zachorowań. Biorąc pod uwagę zmiany w strukturze ludności, polegające na zwiększeniu się liczby osób po 65 r. ż. oraz obecne trendy zachorowalności prognozuje się, że w 2025 r., w Polsce, liczba chorych na nowotwory jelita grubego wyniesie ogółem 24 600 (15 500 – mężczyźni, 9 100 – kobiety). Niestety ponad 50% osób, u których zdiagnozowano raka jelita grubego, nie przeżywa 5 lat.

Zachorowalność na raka jelita grubego w Polsce

CZYNNIKI RYZYKA

Etiologia raka jelita grubego nie została ostatecznie poznana, wyróżnia się natomiast kilka kategorii czynników sprzyjających zapoczątkowaniu powstawania tego nowotworu. Najważniejsze z nich są czynniki genetyczne i środowiskowe. Większość raków rozwija się polipów gruczolakowych, czyli uwypukleń fragmentów błony śluzowej jelita do światła przewodu pokarmowego, powstałych w wyniku nabytych za życia, nakładających się mutacji (uszkodzeń) genów. Częstość powstawania raka w polipie jest zależny od wielkości i rodzaju budowy mikroskopowej polipa. Ryzyko powstania raka najczęściej nie przekracza 5% w polipie kilkumilimetrowym i może osiągnąć nawet 50% w polipie większym niż 2 cm. Taka przemiana trwa najczęściej kilka-kilkanaście lat. Dlatego więc usuwając polipy można zapobiec rozwojowi raka.

Epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce

Znaczący wpływ na rozwój raka jelita grubego ma sposób odżywiania. Składniki pokarmowe mogą przyczynić się bezpośrednio lub pośrednio do uszkadzania komórek błony śluzowej jelita. Dieta szkodliwa, zwiększająca prawdopodobieństwo zachorowania, to dieta bogata w mięso wołowe i wieprzowe, posiłki wysokoenergetyczne, uboga w warzywa, owoce, błonnik, wapń, kwas foliowy, witaminy antyoksydacyjne oraz pierwiastki śladowe np. selen i cynk. Zachodzące w Europie i w Polsce zmiany nawyków żywieniowych wpłynęły na stałe zwiększanie się liczby zachorowań na raka jelita grubego. Największą zapadalność odnotowuje się w krajach rozwiniętych, czyli przede wszystkim w USA, w państwach Europy Zachodniej i Australii (25-35 przypadków na 100 tysięcy mieszkańców). Natomiast najmniejsza zapadalność występuje w Indiach i Tajlandii (1-3 przypadki na 100 tysięcy mieszkańców).

Innym czynnikiem środowiskowym jest otyłość, zaliczana do współczesnych chorób cywilizacyjnych. Charakteryzuje się ona dużą kumulacją tkanki tłuszczowej, co ma wpływ na zaburzenia w wytwarzaniu hormonów i rozwój przewlekłego stanu zapalnego w organizmie. Zwiększa to ryzyko rozwoju nie tylko raka jelita grubego, ale również innych złośliwych nowotworów układu pokarmowego, takich jak rak trzustki, rak wątroby czy rak przełyku.

SYMPTOMY RAKA JELITA GRUBEGO

  • krwawienie z odbytu lub obecność krwi w stolcu po wypróżnieniu
  • niedokrwistość
  • występowanie na zmianę zaparć i biegunek
  • zmiana kształtu stolca, szczególnie wąskie „ołówkowate” stolce
  • puste parcia na stolec
  • bóle i skurcze brzucha

PATENT NA ZDROWIE

Sposobem na redukcję ryzyka zachorowania na raka jelita grubego jest uprawianie regularnej aktywności fizycznej, która powoduje zmniejszenie insulinooporności, przyśpieszenie metabolizmu oraz przyspieszenie perystaltyki jelit.

KOLONOSKOPIA - CZY JEST SIĘ CZEGO BAĆ?

Kolonoskopia jest badaniem, które umożliwia obejrzenie wnętrza jelita grubego przy użyciu giętkiego przyrządu – endoskopu. Celem badania jest diagnozowanie chorób jelita grubego, a także ich leczenie, ponieważ podczas tego badania możemy usuwać polipy za pomocą specjalnych narzędzi. Badanie zwykle trwa około 20 – 30 minut, jest niebolesne, może zostać wykonane w znieczuleniu. Do badania kwalifikowani są pacjenci z niepokojącymi objawami wymienionymi powyżej. Kolonoskopię wykonuje się także profilaktycznie, u pacjentów bez objawów choroby, ponieważ polipy, czy też rak we wczesnym stadium zazwyczaj nie powodują objawów. Celem profilaktycznej kolonoskopii jest znalezienie tych bezobjawowych jeszcze zmian i ich wczesne leczenie. Takie postępowanie pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego nawet o 60- 90%.

zdrowe jeloto grube

polip w jelicie grubym

WSKAZANIA DO KOLONOSKOPII

  • objawy niepokojące (podane w artykule)
  • wiek powyżej 50 roku życia niezależnie od wywiadu rodzinnego
  • osoby w wieku 40-65 lat, które miały w rodzinie przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci), u którego rozpoznano raka jelita grubego
  • osoby młodsze z rzadkimi obciążeniami genetycznymi

Autor tekstu:

dr n. med. Piotr Szredzki

specjalista chirurg, gastroenterolog

Możliwości diagnostyki i leczenia:

Poradnia Gastroenterologiczna w Przychodni Specjalistycznej nr 2 w Rzeszowie,
ul. Lubelska 6, telefon: (17) 861-15-92
www.spzoz1.rzeszow.pl